I had a dream …

by Bogumil Pacak-Gamalski

With these words on August 28, 1963, Martin Luther King, Jr., at the March on Washington addressed the gathered crowd, which numbered 200,000 people or more. These words become an iconic symbol of aspiration of any people, any nation. Aspiration to peace, respect, to dignity of people.

Visibly tired, almost resigned in his sorrow, Volodymyr Zelenskiy used these words to US Congress, to all Americans. He did thank USA (and the rest of democratic world, as he did in every address to every Parliament he addressed) for humanitarian and limited military help, for their moral and financial support. I am sure these thanks were sincere and coming from his heart.

But recently, and very clearly in that address, it is a different Zelenskiy, it is a different face of Ukraine. Gone are the days of brave and very much determined people and soldiers of great victory over aggressor, of war that will be won. Oh, yes – the brave and great leaders of USA and other democratic countries still proclaim with their bravado, that Putin can’t and will not win the war, that Ukraine will be victorious, that it was the biggest mistake and miscalculation of Russia. They are brave – but they do not fight. The fight is in Ukraine. Only in Ukraine. And Ukraine put and amazing resistance, truly beyond reasonable means. They still do. And we all applauded, we watch with awe. And we helped them to continue that tragically uneven fight. Without any real chance of winning. Not with that help we offered. And Ukrainian cities lay in destruction – as Warsaw did in 1944, Hiroshima in 1945, as Sarajevo in 1996, as Aleppo in 2016.

Since 2 World War, all modern war strategies, books on it and theories, are very clear: any effective attack, defence, counter offence of ground troops must be augmented by a strong air support. What used to be an old artillery barrage before infantry attack – become an air strikes before tank columns and mechanized units. In a war with actual armies, not guerilla strikes, which have different objectives and means. And we denied and continue to deny that help to Ukrainians. Sometime in most disgusting and arrogant way, as US President and his Administration saying that planes are not an effective tool in defence of Ukraine. That ridiculous statement is backed by supposedly America’s generals. Either these generals are stupid or the politicians are lying and lacking the fortitude of honesty, by saying: we are sorry, we know you need it but decided that we can’t and will not give them to you, as we decided to avoid any possible direct confrontation with Russia’s armies.

It is a tragically wrong policy, because it gives Putin more or less a free hand in choosing his tactical approach. And he does it skilfully. His generals have learned quickly the lesson from first week of the war. When it was clear that a ground offensive is costly, not very successful and extremely difficult due to very strong defence and fighting spirit of Ukrainians – he decided to lay waste to cities, army installations, airports, important industrial centres. And he does it mostly from air and long range rockets, which batteries lay often beyond the range of Ukrainian reach. It is supplemented by terrorizing civilian population with rockets and bomb from planes on residential districts, hospitals, electricity and water supplies, food storages. It is truly medieval tactic with modern technology. To lay waste.

Volodymyr Zelenskij, a modern day true hero for freedom loving people of the world, have come to accept it, to not deny the brutal reality of it. The Russians will withdraw eventually (in weeks partially, in few months perhaps fully); serious and not easy peace conference will be assembled and peace accord signed. Very different than the one we were calling for yesterday, at the beginning of the invasion. Zelenskiy already publicly resigned himself to one of the main demands of Putin. The one we, the West, so strongly condemned and opposed on the principium of freedom of countries to make any choice of alliances, organizations: the demand of guaranties that Ukraine never joins NATO. And, honestly – I don’t think that Ukrainian people would want to now. Would you, if you were Ukrainian?

For the safety of Europe and therefore of the entire West it is to make everything possible to allow Ukraine to negotiate from the position of relative strength. That means giving them serious (not token, guerilla style, armaments) military support. Time is not on our side anymore. As it wasn’t on the side of Russians at the beginning. Time is now actually on the side of Putin. Ukrainians do not have any time left. Their country is being destroyed as we watch helplessly. And as they watch in horror. After 1990, I have never thought that I will see such war in Europe so soon. I actually thought that in my lifetime – I will be spared that experience. How wrong I was … .

If Ukraine signs a peace deal with Russia (the chances of Russia just accepting defeat are nil – because they are not defeated) it must be strong enough to save as much as possible from Ukraine before the war. Territorially and politically. That is retaining it’s full, not cosmetic, sovereignty. Only than Europe will be safe from day to day risk of new, world war. When NATO would have to take part in and our soldiers would be dying in it, our cities will be bomb.

I don’t believe even for a moment that huge nuclear disaster would happen. I didn’t and don’t believe it would have happen if we acted much stronger in the defence of Ukraine. Nuclear disaster is not in the interest of Putin. Apart from his care or disdain for Russian people – it is not a way to re-create an old Tsarist or Soviet empire. He knows it. But that’s beside the point. That is just ‘if’s’ and ‘what would or would not’. The reality is that we need a sovereign Ukraine. Again – apart from our warm sentiments, feelings for Ukraine and Ukrainians – for very practical and paramount existential reasons: our own future.

In order to achieve it we must make last and brave, rational attempt before it would be too late. Give them jets as they need them to stop the terror of total destruction of Ukraine, to make them stronger at the negotiating table, to safe a country from not being able to welcome back at least a portion of the population that escaped so far. Give them the planes that Poland offered to USA (or other), give them the ability to fight back with more than ‘arrows and sticks’. Don’t send your troops, that is already accepted by Ukrainians. Putin must come to realization that prolonging the conflict will cost him again big losses and that his rocket and air forces can’t operate with impunity. Only than Zelenskiy (if he will be still alive) can have a chance of saving what must be safe. Otherwise no one will be safe. Give peace a chance. It is not only smart. It is called self-preservation.

Risks? Of course they are! But if you can’t, if you too paralyzed to take them – what the hell are you doing chanting ‘”Slava Ukraini!’? The world has changed February 24, 2022. Accept it and act accordingly.

I will not end it by saying ‘Glory to Ukraine’. Ukraine doesn’t need me to say it – it earned it on its own. With blood. I will say: I am sorry. I’m profoundly sorry that we couldn’t do more. But still hopeful that we will do what has to be done to ease your pain, your tragedy. And what you asked for, dear President Zelenskiy, is not too much. It could be done and should be. For You and for us.

Україна Ukraine Ukraina – what’s next?

_{^{note from author: texts in English and in Polish are not the same and offer different perspective; teksty po polsku i po angielsku nie są tłumaczeniami a osobnymi uwagami na ten sam temat, uwzgledniającymi specyfikę Czytelnika}}

What seemed possible and sensible ten days ago, at the beginning of Russian invasion of Ukraine, is no longer enough or practical nor possible. The war has changed, its’ possible outlook has changed, the situation and reality in Ukraine has changed drastically. The situation in bordering countries (Poland, Moldova, Romania) has changed dramatically. Especially in Poland, a country that has received and continues to receive the bulk of Ukrainian war refugees – now getting dangerously close to two million. No one in all NATO countries has even the slightest idea what it means to host, within a matter of ten days, such an overwhelming number of refugees and to house them, to offer them medical support, psychological care, education for hundreds of thousands of children. Even in Canada – a country of immigrants, nobody knows (including the government) what it means. Yes, I know, have heard all the heartwarming words of Canadian government in Canada and during his recent visit to Poland – but it almost sounds like a talk from another planet. Visas will be fast-tracked, process shorten … . No, Mr. Trudeau – we need now a massive airlift of thousands of people to Canada, you can house them in government approved and run facilities (a form of refugee camp) and you can then do all the paperwork and checking for as long as need to be. Large Polish cities literary run out of spaces, similarly in many smaller cities. You can’t built camps for millions of people. The same goes for Germany, France, Great Britain an other European countries. Where is USA?

Money given to Poland and other countries do not solve all the problems – they can’t stretch these countries. It is a serious social and political problem that needs serious long term solution – but also needs a fast practical means. Even if only temporary. It looks like within day or few days time we will face another huge wave – this time from Western Ukraine and possibly Lviv itself. The bombing of the airport just miles off Polish border and bombing of city of Sluck creates a sense of panic in parts of Ukraine that felt relatively safe so far. But Putin plans obviously changed. I thought myself that he would stop around the lines of the old, pre-war Polish border. Russia has no historical or any other claim to these territories. Obviously, I was wrong. Putin is a dangerous man. Time is not on his side (the economic sanctions do bite Russia very seriously and that he can’t changed no matter what) and he invested too much, in my opinion, to just stop the offensive. He will – but only when Kiev is taken and Ukraine as a country will loose any chance to militarily oppose his armies. By attacking more massively, with full terror to civilians and bombardments of Western Ukraine infrastructure – he will eliminate (already seriously weakened) any practical means of supplies to Ukraine of Western arms and equipment.

While being fully invested in economical war with Russia, supporting Ukraine defensive effort (supporting in a limited way, too limited to effectively change the outlook of the war – but I wrote on this subject before and will not repeat it here) and – most of all – strengthening the Eastern and Northern flank of NATO – we can’t overlook social and political destabilization of frontier NATO countries that this conflict might produce. Just before Russian invasion, another madman – Belarus ‘president’ Lukashenka, created a refugee crisis on border with Poland by ‘exporting’ Syrian and Afghan refugees. Polish government (to dismay and anger of many Poles and Polish NGO’) refused to accept these poor souls. But fear of new and dangerous ‘refugee corridor’ made the European Union to support Warsaw’s government in forcefully (in a way Trump did to Mexicans and Central Americans) stopping the immigrants. They were afraid of social and political destabilization of EU. Well – there was just a mere few thousands, certainly not even 100 000 refugees. What two, three or even four millions could do now? O, yes – Ukrainians are white, aren’t they? Did I say something not politically correct? O , my… . Just please, spare me your indignation. It would have been laughable. People are people and victims of state-sponsored terror and wars are victims. Regardless of their nationality and ethnicity. Therefore, if we (NATO) are still absolutely sure that we will not offer a substantial military support to Ukrainians (yes, I do mean a short military surgical strikes against Russian missiles, planes ) – you must do something very fast and tangible to avoid social dangers by strangulating Poland and other bordering countries with that massive wave of refugees. That truly would have been unintended gift to Putin-the-murderer.

Sytuacja Polski, jej południowo-wschodnich granic, przy których kłębią się czarne chmury wojny jest najtrudniejszą od czasów wielkich zmian w 1945 i zmian związanych ze stanem wojennym i powstawania zrębów nowego, demokratycznego państwa. Wymaga wysiłku, mądrości, rozwagi i odwagi. Społeczeństwo w dużej chyba większości wykazało te cechy. Zwłaszcza, gdy mówimy o monumentalnej, od czasów 2 wojny niespotykanej, ilości wędrującego tłumu przerażonych Ukraińców. W olbrzymiej większości kobiet z dziećmi, ludzi starszych. A więc generalnie w trudnej sytuacji i nie zawsze zdolnych dla podjęcia normalnych działań na rzecz mieszkania, pracy, zaradności. Morze biedy, przerażenia i łez. To jest ta część tej wojny, gdzie Polacy zdali każdy egzamin mądrości, spolegliwości. Nawet jeśli tu i tam zdarzają się (w pewnym stopniu zrozumiałe z ludzkich powodów) zgrzyty, narzekania lub hasła. Ta fala dotknęła Polskę najsilniej i ani Zachodnia Europa ani Północna Ameryka nie mają najmniejszego pojęcia, co to znaczy i jaki nadludzki wręcz wysiłek jest konieczny, by zapobiec sytuacji socjalnych tragedii nie tylko Ukraińców ale i Polaków. Władze państwowe do tej pory też zdają dość dobrze egzamin dojrzałości w postawach i realizacji tego, co władze administracyjno-polityczne robić powinny. I musi w tym być duża zgoda społeczna i balans pozytywny miedzy opozycją demokratyczną w Polsce a władzami PiS. Musi – bo wymaga tego sytuacja na świecie, wymaga tego pokój społeczny w Polsce. Podzieleni i skłóceni nie podołamy temu herkulesowemu wyzwaniu historii. Nie oznacza to zgody na konstytucyjne świństwa PiS, ani zgody na ich demontaż Polski, jako państwa europejskiego, państwa praworządnego.

Przypomnę – młodszym może ode mnie ale i starszym, którzy zapomnieli – pewnego poetę epoki przeszłej. Żołnierza Legionów Komendanta, żołnierza wojny polsko-sowieckiej 1920, w której dostał Virtuti Militari i Krzyż Walecznych, patriotę. Potem więźnia sowieckiej Łubianki w Moskwie, następnie żołnierza Korpusu generała Andersa. A, bym nie zapomniał w tej wyliczance: komunistę. Za tą działalność w KPP (Komunistyczna Partia Polski) rządy sanacyjne w latach 30-tych umieściły go w więzieniu politycznym. Surowym. Po wojnie wrócił z Zachodu do nowej Polski i poparł nowe władze. Chyba szczerze, ostatecznie był autentycznie komunistą. Ale był przede wszystkim Polakiem i patriotą. Domyślacie się, kto? Starsi już pewnie tak. Naturalnie Władysław Broniewski. Jak się zachował 1 września 1939? Miał prawo być wszak zgorzkniały, miał prawo wobec Rydza-Śmigłego i rządu Sanacji czuć wstręt. Otóż napisał wówczas słynny wiersz-apel „Bagnet na broń”. Przytoczę krótki a wymowny fragment (druga zwrotka): Są w ojczyźnie rachunki krzywd, / obca dłoń ich też nie przekreśli / … / … / Cóż, że nie raz smakował gorzko / na tej ziemi więzienny chleb? / Za tę dłoń podniesiona nad Polską – kula w łeb!

Można by jeszcze sięgnąć do – adekwatnego do sytuacji i wypadków – apelu Jana Kochanowskiego w „Pieśni o spustoszeniu Podola”. Ale wystarczy. Rządy Zachodnie nie mogą rozmawiać po prostu ‘z ludźmi’ i z nimi zawierać umowy, porozumienia. A nasze wewnętrzne spory polityczne nie powinny tego utrudniać. Uważam, że np. propozycja ‘lotnicza’ niejakiego Dudy w fantastyczny sposób obnażała dwulicowość polityki USA, a śmiech pani v-ce prezydent był dużo bardziej żenujący niż przejęzyczenie czy też zła wymowa pokracznego angielskiego tegoż pana. Który angielskiego nie musiał używać i chyba lepiej by nie używał poza grzecznościowym ‘welcome’ itp.

Stoimy wobec kolosalnego zadania związanego z ilością uchodźców. Wymagana jest współpraca, gdzie należy z administracją polityczną. Bez wybaczania czy rezygnacji ze słusznych, wewnętrznie polskich, oporów i przygotowań do kampanii wyborczej. Tysiąc, dwa czy 10 tysięcy, których litościwie zabierze Kanada i inne kraje niczego w sytuacji w Polsce nie zmieni. To kropla w morzu potrzeb. Nie zmienią też tego nawet dziesiątki milionów euro i dolarów. Nikt w kilka miesięcy nie zbuduje nowych miast, szkół i szpitali. By temu sprostać wymagana jest pewna współpraca, wzajemne wsparcie społeczeństwa i rządu. Za miesiąc, dwa nastroje Polaków mogą się diametralnie zmienić. I temu należy że wszelkich sił zapobiec. Bo może być źle. Musimy żądać od EU (tych państw, które nie leża przy granicy ukraińskiej), USA, Wlk. Brytanii i Kanady bardzo szybkiego przyjęcia olbrzymiej ilości uchodźców z Polski. Nie miesiącami trwającego procesu wiz, przesłuchań, aplikacji indywidualnych. Wszystko to mogą robić te kraje już u siebie. W sposób, jaki same uznają za najlepszy.

War or peace? It is all a big lie.

Bogumil Pacak-Gamalski

Russian invasion in Ukraine pretends not to be a war but ‘a military operation’ against a non-existing state defended by non-existing nation. That’s Vladimir Putin vision of the world and his vocabulary. In some way he might be not lying. In his mind it might be a true statement. Just as Hitler truly believed in the “One Thousand Year Reich” and predestine superiority of German ‘Aryan race’.

It doesn’t change at all the situation of Ukraine and Ukrainians, who live in normal, material dimension, not mental. One could say that the Russians are using not too clear definition of hybrid war and the Ukrainians are just at regular defensive war.

The United States and NATO are just bystanders. President Bidden is adamant that there could not be even a possibility of Western (by that we still mean NATO countries – of which USA is the dominant factor and decision maker) military, direct involvement in any combat or possibly characterized as combative action. To preserve larger peace in Europe, nuclear war and all other calamities. At the same time we are actively supplying Ukrainians with all sorts of arms and lethal war supplies to supplement their own, not too powerful armament. That is also a lie (or, just as in Putin’s case – a state of mind).

The USA scenario (executed by NATO) is a war. It is not so called hybrid war (Russia’s war in Ukraine) but a war be proxy. Another war theory, used by Russia and USA (or, in general – the West) for decades since 1945. That proxy this time being Ukraine. No, the West did not provoke Putin’s invasion by any means. Ukraine sympathies toward the West, especially since annexation of Crimea by Russia, are Ukraine choice. It is internationally recognized sovereign state and has a right to make its political choices. But to say that we (the West) are not party or not involved in the current war is nonsense.

In that sense Ukrainian President Zelensky is absolutely right, when he calls out USA and NATO bluff. Either admit it that you will not get involved in the war, give as much humanitarian aid, fortify your own European borders and say to your own nations, that there is nothing you can do – or the blood of Ukrainians will truly be on your hands, too. Prolonging that heroic act of Ukrainian defensive war by supplying them with enough arms to continue resistance and not enough to have the slightest chance of winning – is a macabre. It is using them, Ukrainians, as your proxy to test the abilities and strength of Russian bear.

The clearest sign of it came just few hours ago in the saga of pressuring Poland to give the Ukrainians it’s Russian-build but recently modified MiG fighter jets. Since the meagre Ukrainian Air Force is using the same jets – the transfer could be the best match (for Ukrainian pilots).

The idea started right after the invasion begun, when European Union Security Chief suggested that Poland offered to do it. That claim was swiftly and categorically rejected by Poland. Then, in face of growing losses of Ukrainians in southern (along the Azov and Black Sea coast) regions and categorical refusal of closing Ukrainian airspace by NATO – Zelensky strongly appealed for transfer of some jets to its Air Force, not just small arm held surface to air missiles. Let’s remember that Ukraine consists of steppes: relatively flat land, not a high mountains as in Afghanistan and small arms , no matter how powerful, are no match in open space against Russian air force, batteries and heavy armed mobile missiles. That appeal from Zelensky prompted the USA to suggest that Poland should (and has the means to do it) transfer it’s MiG jets to Ukraine. Again, Poland, as late as last Sunday, rejected the idea saying it will not risk using Polish airfields to fly the jests over Ukrainian airspace to Ukraine. It does make sense in light of NATO hard stance that no NATO soldier will put his/her boots in Ukraine to even appear as being involved in the conflict. Poland does not have the military might as USA – that is beyond discussion. It has been sold out by it’s allies to Stalin already once in 1945. It doesn’t want the risk of being told that it was Polish government, who flew the planes over Ukrainian airspace and therefore it can’t demand the NATO to defend its borders as the planes did not fly on NATO order. Farfetched? Perhaps. But logical in many ways. Then, suddenly today, Polish government came out with a new plan. Now it says it will fly the planes to USA base in Germany, give them to USA army and they can fly them to Ukraine from their base. Under logical assumption that USA will very soon let Poles to buy some used USA older jets (Poland can’t afford in this times to lose a big chunk of it’ own planes and planes these days – see Canada’s many long years waiting for planes from USA, that were ordered and paid for as many years ago – do not come easily. The USA scrambled to come with an answer. Suddenly the Administration was explaining that actually planes are not that important for Ukrainians, that they would not change much in the war. There is an old saying in Poland (from a popular youth book of older times): when Kali steals something from a neighbour – that is a good deed; when a neighbour steals from Kali – it is a very bad deed. That saying, in my opinion, perfectly describes president Biden’s confused Administration.

My view of the conflict, our ‘non-involved involvement’ in it, is evolving as the time passes by. As I see city by city, town by town being reduced to ruins, hospitals and schools bombed, nuclear plants exposed to bombs, millions of people on the dangerous exodus to other countries – it all brings to my memory pictures of 2 world war and the cities in Europe reduced to rubble: Warsaw, Hamburg, Wroclaw/Breslau, nations uprooted and moved somewhere else (that includes Polish population of Lviv/Lvov and Western Ukraine, which was part of Polish state for hundreds of years) by new Russian overlords.

We do have a moral but also existential right to get involved deeper, stronger in Ukraine’s fate. It is still time. And I don’t believe that Putin would risk a full-fledged war with the united West. If Ukraine fell six days ago – it might have been too late to do anything and we would have bought ourselves few more years of false peace. But it didn’t. And now we can’t afford to let Her fall. But also now, by the very strong sanctions, we have weakened him very much. He can’t afford even a short full-blown war with the West. He will be forced to negotiate. And we should. So the Ukrainians. Perhaps a solution is possible. I think it is. Might not be fully satisfactory to everyone – but that is sometime (most of the time) the only workable solution. To do that we might stop being at war by proxy. We might need to send more than ten or twenty Polish older jets to Ukraine (although that would be the right beginning). We actually might put some boots on Ukrainian soil. Not on Russian, on Ukrainian. Not with the desire to defeat Russia in some grand battles. To force Russia to a negotiating table. A conference of sort. Providing the main and deciding roles will belong to Russia and Ukraine. We just have to stop the war by proxy. I can’t see Ukraine being able to defeat Russia militarily on it’s own. Ukraine dos not need a heroic President, who dies defending its crumbling capital. Ukraine needs its heroic President Zelensky to lead the country in painful and long rebuilding. Needs its children to return to their schools from other countries, its wives to come back to their living husbands.

Yes, we don’t have a war in Europe beyond Ukraine. But no, we don’t have peace, either. Is there a risk? Yes, and it want be smaller ten or five years from now if we do, as we do today. Which is too little and too late.

In the history of wars, of empires – even the most powerful armies lost to smaller ones by choosing to wait, to observe, to react instead of act.

Zaleszczyki

Bogumił Pacak-Gamalski

Czemu Zaleszczyki, w dodatku te nad Dniestrem? Czemu nie? Po godzinach czytania, słuchania smutnych wiadomości z Ukrainy nic innego już robić w stanie nie jestem. Po prostu myśli biegają po nazwach znajomych, bliskich. Dziś zapomniana mieścina, Zaleszczyki przed wojna (tą Drugą) były kurortem pierwszej klasy Rzeczypospolitej. Naszymi Włochami, Toskanią, wybrzeżem adriatyckim. Przecudownie umieszczone w dużym zakolu błekitno-zielonego Dniestru, z plażami, winnicami, restauracyjkami. Ba, tam było najdłuże w Polsce połączenie kolejowe z regularnym pociągiem aż nad Bałtyk! Przez most, po drugiej stronie rzeki była już Rumunia. A winnice tameczne produkowały wina w jakimkolwiek innym regionie Polski niemożliwe. Toteż tzw. towarzystwo lubiło tam zjeżdżać zewsząd. Dalekie Podole … Wanda, moja babcia, uwielbiała wyprawy do Zaleszczyk z dalekiej Wileńszczyzny. Zmusiła w końcu swego meża, dziadzia Emanka, by bodaj w 38 kupił tam plac na budowę letniej willi. Dziadek chciał w Zakopanem, ale babcia, o ponad dwadzieścia lat młodsza piękna kobieta, długo nad przekonaniem męża pracować nie musiała.

Poniżej zdjecia babci w Zaleszczykach, w stroju huculskim. Kolejowy most graniczny z Rumunią. Obecnie, po zmianie granic w 1945, granica rumuńsko-ukraińska przebiega paredziesiąt kilometrów głębiej.

I o tych Zaleszczykach, dziś dawnego kurortu nie przypominających, myślę i zastanawiam się, gdzie uciekną, jak się będą bronić obecni, Ukraińscy, mieszkańcy tego zapomnianego zakątka raju, gdy wściekłe bomby rosyjskie będą na nich spadać? Czy kolumny czołgowe nadchodzić będą po padnięciu Odessy czy wkroczą od pro-rosyjskiego skrawka Mołdawii zwanego Naddniestrzem? Zaleszczyki nie mają dziś znaczenia militarnego ani nawet przemysłowego. Czy obroni ich to przed okupacją i przed ostrzeliwaniem ludności cywilnej? Czy będą ginąć dzieci, które dzień wcześniej będą baraszkować na plażach pięknego Dniestru?

Czy też Putin w swych planach nie ma zamiaru przekraczać przedwojennej granicy polskiej i zatrzyma swój podbój mniej wiecej na tej linii? To jest też możliwe. Wobec Ukrainy Wschodniej może kontynuować swoją kłamliwą wersje o jedności z mateczką Rosją. Zainstalować w Kijowie ‘rząd’ zdrajców ukraińskich, który w krótkim czasie ogłosi referendum (rezultaty bez problemów będą dowiezione z Moskwy) na temat ‘nierozerwalnej braterskiej łaczności z Rosją’? Czy to kosmiczna wizja? Może. Czy jest kosmiczną wizją odbudowy (o której mówił wielokroć) Imperium Rosyjskiego? Nie wiem, w których granicach. Z końca XVII wieku, z XIX (to ostatnie komplenie niemożliwe bez wojny nuklearnej)?

A co z tymi kilkoma milionami uchodźców ukraińskich, którzy w miedzyczasie znajdą się w Polsce, Rumunii, Mołdawii i na Węgrzech? Niektórzy może już dalej.

Myślę o tym wszystkim i głęboki smutek mnie ogrania wobec tej ziemi, tych stepów, tych miast. Niektórych bardzo nam , Polakom, bliskich. Ziemi skomplikowanej historii i dziejów. Od legendarnej, skandynawskiej Rusi Kijowskiej Waregów, przez ruskie Księstwo Halicko-Włodzimierskie, Rzeczypospolitą Obojga Narodów (dwukroć w planach zamyślana, jako Rzeczypospolita Trojga Narodów (a więc i tego ruskiego-ukraińskiego), Hetmanat, krótkotrwałe republiki ukraińskie w końcowych latach I wojny. Krainy, gdzie smutek i krew były dniem codziennym. Ale i nadzieja. Uparta nadzieja. Zabrało im długie setki lat by to wszystko zjednoczyć, zlepić z fragmentów narodowy epos, z różnych szczepów – naród.

(U)Kraina łez

_{Młoty historii walą w kowadło życia:}

^{raz, dwa – trzask}

^{raz, dwa – trzask}

^{matce – dziecko, dziecku – ojca, ojcu – serce}

^{Kołyszą się dzwony w Katedrze Ormiańskiej:}

^{bim, bam – krzyk}

^{bim, bam – płacz}

^{na Lwów znów padł cień oblężenia obcych wojsk}

***

^{Sicz się budzi ze snu, łódź rzeką spławiają}

^{u krainy świtu}

^{u krainy zmierzchu}

^{między Dnieprem a Dniestrem zapadła dniem noc}

szóstym marca 2022, B. P-G

Łukasz Zwolan – mowa plakatu

by Bogumił Pacak-Gamalski

Dzień Kanady obchodzi się 1 lipca. W 2021 to był trudny i smutny dzień dla Kanadyjczyków. Święto wypadało w krótkim czasie po odkryciu pierwszych masowych grobów dzieci Pierwszych Narodów (określeniem First Nations zastępuje się falszywy i powstały w czas kolonialnych zwrot Indianie) na terenie dawnych Szkół Zbiorczych prowadzonych przez Kościoły chrześcijańskie. Tego dnia nie pojechałem na teren wioski największego narodu w Nowej Szkocji spędzic go z nimi i odwiedzić okoliczne miejsce, gdzie kiedyś taka szkoła stała.

W tych samych dniach zwróciłem uwagę na pojawiający się w mediach znamienny plakat. Grafika była nagrodzona i wybrana z wielu nadesłanych przez jury Konkursu. Autorem był młody grafik z Polski, z Zamościa, Łukasz Zwolan. Tytuł Per Aspera zaczerpnięty z łaciny, oznacza pokonywanie trudności w drodze do gwiazd. Nawiązałem z artystą kontakt i pogratulowałem mu użycia prostej formy w wyrażeniu skomplikowanej i trudnej symboliki.

Bo, w olbrzymim skrócie, rolą plakatu jest wyrażenie treści w minimalistycznym, a jednozceśnie czytelnym przekazie graficznym kilku plam, kresek. Można się wręcz pokusić na pewne porównanie do przekazu pisemnego: obraz to rodzaj eseju, plakat zaś felietonu.

Od tamtego czasu obserwuję bogaty rozwój twórczości tego artysty. I jest imponujący. Za jego zgodą chciałbym przedtawić krótka serię grafik plakatowych , które w idealnej kwintesencji formy ukazują tragedię i zbrodnię wojny rosyjskiej na Ukrainie.

Dwa pierwsze oferują forme języka, liter. Litera “J” lub zblizona kształtem do niej litera “L” potrafią diametralnie zmienić sens tego słowa. W drugim proszę zwrócić uwage na kompozycję czołgu, który powstał z dwóch liter P i U. Trzy osatnie nie wymagają jakiegokolwiek opisu.

> > Pogwarki < <