Month: November 2023

Zeitgeist

Bogumił Pacak-Gamalski

This article is going to be bilingual: in English and in Polish. It is not just a simple translations. Both texts are geared toward slightly different situations, experiences and expectations of of Polish and English-speaking readers. Therefore some details and background of text are different. However, the idea and sense are geared toward explanation of the same phenomena in the world of politics and politicians. And ethics or lack of such.

Zeitgeist to niezbyt jasny termin niemiecki z pogranicza filozofii, psychologii, literatury i historiozofii. W późniejszym czasie również zaadoptowany przez popularną subkulturę  książek i filmów horror w Ameryce Północnej.

Generalnie ‘zeitgeist’ to pewien okres czasu, gdy zachowania nieetyczne są niejako dozwolone, gdy moralność nabiera innych barw i do władzy dochodzą inni przywódcy, politycy. Rodzi się silny nacjonalizm, szowinizm. Widzenie świata w kategorii My contra Oni. Lub: Albo My Albo Oni. Lata 30-te ubiegłego wieku w Europie są tego przykładem a efektem lata 40-te tamże. Obecnie takim zeitgeist nazwałbym okres wzrastającego populizmu, który jest specyficzną odmianą faszyzmu. Czyli czas obecny. Cała ostatnia dekada na całym świecie.

W Polsce były lata PiSu i ich wodza (na kształt wodzów Włoch, Hiszpanii i początków NSDAP w Niemczech lat 20-tych), któremu udało się stworzyć taki mini-zeitgeist w Polsce. Z najbardziej zacofanymi, najbardziej konserwatywnymi elementami polskiego Kościoła. Tenże PiS, mimo zwycięstwa szerokiej koalicji partii i ruchów demokratycznych – zdobył w ostatnich wyborach najwięcej głosów oddanych na jedną partię. Tak, gdyby nie było koalicji innych partii – PiS wygrałby wybory i rząd. PO Tuska zyskała mniej głosów niż PiS Kaczyńskiego. Patrzmy, kto szedł śladami Mussoliniego we Włoszech. Kto wygrał ostatnie wybory w Holandii. Dekada obecna to dekada zeitgeistu.

The term ‘zeitgeist’ is not fully clear. It came to be prominently used by the end of the XIX century and early XX century in Europe, especially in Germany, and comes from the unclear land between philosophy and psychology, from where it leaked into literature and historiozophy ( philosophy of history).

Generally speaking, it describes a certain time in history, an epoch, when non-ethical behavior was permissible or even expected. Morality was stretched beyond its meaning or got a new meaning. New leaders are rising to power as a result of new social acceptance. Strong chauvinism and nationalism trump other norms. The world becomes dual-colored: Them or Us or Us contra Them. 

In 2020 there were some events concentrated on the most abhorrent and evil time and place in modern history: Auschwitz. The German concentration camp in the town of Oświecim in Poland. Treblinka was an extension of that ‘Factory of Death’.  That’s when I constructed a literary piece called ‘Zeitgeist’.  For people to build such a place, for leaders to want it to be built – it must be a zeitgeist: time and place for it.

In the last decade, I see a powerful wave of xenophobia raising its head all over the world. Growing trend of populism. And I do call it a new zeitgeist.  Trump in US; new type of angry, populist conservative leaders in Canada’s politics (Poilievre in federal politics; Scott Moe in Saskatchewan; Danielle Smith in Alberta – to name a few most dangerous ones). It is not only xenophobia – with it homophobia is rising, racism (often covertly), and islamophobia, to name a few.

Nie można od tego wszystkiego wyłączyć wojny rosyjsko-ukraińskiej. Putin jest typowym wodzem doby zeigeistu. Rosyjski szowinizm z mieszaniną okrucieństwa carsko-sowieckiego, marzenia panslawistyczne i wielkoruskie. I naturalnie – Wódz. Wybraniec Historii. Zeitgeist w pełnym blasku historiozofii.

W moim oryginalnym tekście o zeitgeist z 2020 naturalnie chodziło o nieludzką, niewyobrażalną zbrodnię popełniona na Żydach w latach 30. i 40. ubiegłego wieku. Całą tą diabelską koncepcję Final Solution . Fizycznej likwidacji całej grupy etnicznej w Europie. I jak nie tylko Niemcy – ale reszta Europy i świata winni za to ich przeprosić. Że pozwoliliśmy, że dopuściliśmy. Nie w 1942 lub 1944. Że pozwoliliśmy na to po Crystal Nacht, po oświadczeniach III Rzeszy zanim padły pierwsze strzały  II wojny. Że statków wypełnionych Żydami u schyłku lat 30. nie wpuszczano do portów w USA, w Kanadzie.

Pisałem kiedyś w cyklu moich artykułów o polskim antysemityzmie o tym, jak sam od wczesnych lat młodości w Polsce jeszcze odczuwałem wielki smutek i brak. Pustkę po nich. Na Nalewkach, na opuszczonych cmentarzykach, w po-żydowskich miasteczkach. I o tym, że antysemityzm polski na tle antysemityzmu we wszystkich prawie krajach europejskich nie był wyjątkowy, nie był krwawszy. Co w niczym nie umniejsza jego zła.

There is a group of people, who suffered in the last hundred years tremendously. People, who were stateless, become through centuries settlers, and nomads settling other states, mixing with their populace. But maintained to a large degree their difference. Mainly because of religious devotion and cardinal religious schism between the old one (Judaism) and the new one (Christianity). It wasn’t the language (most of them over time could not communicate in their old Hebraic language) or looks, but precisely the religious schism that laid the foundation of antisemitism, that created pogroms.

I have always had a special affinity and sentiment toward Jews. After all – Poland for centuries was a safe refuge for them compared to other countries in Europe. I was sad that being born after the 2 world war – I was robbed of their distinct presence in Polish towns, and cities. A presence that was still felt very much, was talked about by your parents, and grandparents, and was filled in entire Polish literature, and art. Detested angrily the act of violence perpetrated against them (the very few who survived) in new Poland after the fall of Hitler.

And something happened that forced me to see a different Jew. An Israeli Jew. A settler. October 7,  2023.

 Hamas–led terrorist attack on Israeli kibbutzes on occupied Palestinian land resulted in the brutal murder of about 1200 Israelis and some foreign nationals. They also took about 240 (according to Israeli count) hostages back to Gaza. Everyone was shocked. Not by that attack itself – after all Palestinians have a right to fight for at least an internationally recognized part of old Palestine. The part that was internationally reserved for a Palestinian state. Every nation on Earth has a right to self-determination and a right to fight for it. What was shocking was the brutality of it, the massive failure of the Israeli army and police (one of the best-equipped army in the world) to protect the civilian Jewish population. The assault was a ghastly way of murdering civilians. Many states (unanimously in Europe and North America) condemned the attackers.

But what followed in a wake of Israel’s military response – shocked everyone even more. And harshly polarized the opinion of the majority of the world, even within one state. In a short few weeks a non-stop air, artillery, and missile attacks on the entire population and infrastructure of Gaza left Gaza City, it’s services (medical, sanitary, and everything else) were reduced to ruins. The civilian population was not spared the onslaught of bombs. Quickly, the deaths counted in thousands. Approximately 7000 kids were slaughtered.  All border crossings (controlled by Israel) were shut down. Nowhere to escape. Nowhere to search for food, nowhere to ask for medical help for thousands more wounded, nowhere to search for water to drink.

And I saw the shadow of enormous Zeitgeist hovering over the entire Middle East.  Black, angry, spewing ashes and flames.

I nagle przyszedł październik.  Siódmy październik.  Zaplanowana i dobrze zorganizowana akcja ataku zbrojnego ramienia Hamasu na graniczące ze Strefą Gazy kibuce izraelskie. Początkowy szok skali ataku i całkowitej bezradności jednej z najlepiej uzbrojonych armii na świecie – armii Izraela – która nie potrafiła powstrzymać oddziałów bojowników palestyńskich szybko zamienił się w głośnie i bezwzględne potępienie  Hamasu i podkreślenie prawa Izraelitów do samoobrony i zbrojnej odpowiedzi na tą masakrę w kibucach. Atak bojowników Hamasu w brutalny sposób wymordował blisko 1200 Żydów i przebywających tam nielicznych pracowników lub gości z innych narodowości (najwięcej było wśród nich Tajlandczyków, którzy masowo pracują, jako służba domowa i najemni robotnicy w Izraelu). Izrael rozpoczął bombardowanie i całkowite oblężenie Strefy Gazy, zamknął wszelkie przejścia graniczne. Już w pierwszych dniach tego zmasowanego bombardowania lotniczo-rakietowo-artyleryjskiego strata w ludności cywilnej Gazy przerosły wielokrotnie liczbę ofiar żydowskich. Szybko sięgnęła ona tysięcy. W chwili obecnej ponad siedem tysięcy dzieci palestyńskich zostało zamordowanych w tych bombardowaniach. Tysiące rannych nie mają dostępu do szpitali, które też były obiektem bombardowań, a te które dalej funkcjonują nie maja środków medycznych, nie działają ich prądnice i wszystko to, co nazywa się współczesna medycyną. Rannych operuje się i amputuje okaleczone członki tak, jak w średniowieczu – na żywca. Uciekająca z Południowej Gazy ludność cywilna nie ma dostępu do żywności, brak pitnej wody.  Określić to można bez przesady scenami dantejskimi.

Nad Gazą zawisło olbrzymie widmo ptaka-potwora ziejącego ogniem.  Zeitgeist.  Dokarmianego przez faszyzującego populistę Netanjahu w otoczeniu jego prawicowych, faszyzujących ultra-ortodoksyjnych rabinów. Jeden z członków tego Gabinetu (rabin) domagał się rzucenia na Gazę … bomby atomowej.  Do chwili obecnej jest ministrem w rządzie Izraela.  Nigdy bym się nie spodziewał, że Żydzi, których dziadowie przeżyli zeitgeist Holocaustu, których matki widziały straszne oczy Śmierci pod postacią Shoa – będą karmić zeitgeist masakry w Gazie.  

Moi Żydzi to nie tylko sympatyczni i trochę śmieszni w swej egzotyce kupcy w małych sklepikach, dzieciaki w jarmułkach biegające po wąskich uliczkach  a w sobotę idący z powagą na modlitwy do synagogi. Moi Żydzi to wielcy mistrzowie nauki i filozofii w Polsce i reszcie Europy, to wielcy twórcy literatury i sztuki polskiej i europejskiej, światowej. To Spinoza budujący podwaliny racjonalizmu europejskiego; to Einstein otwierający dla nas bramy kosmicznego Wszechświata; to polski Artur Rubinstein budzący ducha romantyzmu Chopina nad biało-czarną klawiaturą; to nasz Julian Tuwim – czarodziej polskiego języka na równi prawie z Leśmianem – którego wierszyki obok mickiewiczowskich służyły za mój pierwszy elementarz, zanim jeszcze poszedłem do szkoły;  to Lechoń, rówieśnik Tuwima; kto Brunona Schulza może zapomnieć, jeśli jeden z jego wierszy czytał? Można bez końca, można całe stronice zapisać wymieniając tych wspaniałych humanistów świata. Nie wiem, co stało się z tą kulturą askenazyjską, piękną sefardyjską. Wiem, że nie ma jej dziś w gabinetach ministrów i generałów w Tel Awiwie ani w Jerozolimie. Bo by zadusił ich wyziew piekielny czarnego ptaszyska Zeitgeist.

above – Left panel: a kid in Warsaw in 1945; right panel: a kid in Gaza in 2023

What is a year in heartbeats calendar?

Bogumil Pacak-Gamalski

One year. Entire year. twelve months, three hundred sixty-six days. It is hard as hell,  no point in being poetic in choosing words.

Came to Pictou today to spend time in the cemetery where we interned your ashes. Windy, very cold, and wet. Very desolate, not a single person, or visitor there. I know, it is only a stone, a typical cemetery tablet with a name, dates, sometimes a short description.  Your name. Yours, your parents, your baby brother you never had a chance to know. And now also Fraser, your oldest brother, who was laid down here just a few months ago. The coldness, emptiness, the wind made a bit of a mess around the gravesite.  The old flowers still from the time of the funeral, wilted, blackened,  scattered around.  Cleaned it all a bit, and gathered some rocks to hold the new ones and the old ones that were good. Some still from my first visits there, when it was only a place of Leona and Doug, your parents. I haven’t come here since Fraser’s funeral. Didn’t’ want to.  I preferred going every opportunity I had to my wild beaches, in some secluded spots. Remember? We had so many long talks on these beaches. So many tears. Some laughter. I preferred these meetings and visits to visits to cold gravesites.

But I am glad I came today. It is no longer as desolate and as unkempt for the winter, for Christmas.  For Christmas? Do the dead celebrate Christmas? I know the legend and stories of cemeteries and dead folks around November 1, the Old Souls Day. But Christmas? Never thought of that. But just in case, the stuff I brought is sort of wintery-Christmassy appropriate. You know – green branches and so on.  You know that I don’t like when things like that are not taken care of. It is just the oddity how some things are done (or not done properly) on tiny local cemeteries, I suppose.  So I came and fixed what I could.

Fix things? How to ‘fix things’? Nothing can be fixed when everything is broken. Yes, I know You are not there, not under this ground. You are with me. Forever. I have engraved some words on the stone that and thought it said that You are forever in my memory.  And I smiled. In my memory? Really?  That is all that is left, that came to be of our life? Our love?  Just to remember?  How silly words could be to describe emotions, feelings…. You are just part of my soul, part of me. I don’t remember fully, who I was before I met You. I think I was just in a state of waiting. Waiting and searching for You. And I have found You. No, these words were not meant for You or to remind me. They are to the strange passerby to know that You were loved by someone. To passerby, who will not know, who you were or I was. But will know that You were loved. That’s when I noticed that I wrote them correctly on the stone: in ‘my heart’, not ‘in my memory’.

In one of my previous ‘Talks with You’ I published a poem describing how difficult it is to … describe love in words. How she escapes dictionaries and vocabularies. I will repeat the last part of the poem. Just in case You forgot it. And later, some other day we will talk again.

Even when she sleeps –

Her breathing is

expecting you.

That is why when I call you –

I scream or I cry.

And most often when I call you –

I am silent.

 

John coming back from Poland in 1990

Nagba. Scenes of history.

Bogumil Pacak-Gamalski

Idea of this article came to me around November 11, Remembrance Day. I was going to write about places and people I knew, who took part in both the I and II world wars. I was lucky enough to know veterans of both wars. Either as family members or personal friends. Now they are all gone. Although I see their faces still etched in my memory. But, as I started writing, the text changed. Wars change inevitably to exoduses, expatritions, expulsions. The suffering of civilians. The Nagbases. Therefore I decided to write a series of scenes depicting the most important ones. Like in a theatre dramats. As I was writing I noticed how things often change, how oppressors become victims and vice versa.

Scene #1

It is 1914 in Galicia,  on a train at railway station in Kiev, in Ukraine. Front line of Austro-Hungarian Empire and Russian Empire. Young nurse is tending to wounded and bloodied soldiers on that train. Zofia Lejmbach is that nurse. One of my great aunts. She learnt how to be a nurse in a Polish military organization called Rifle Groups  (Drużyny Strzeleckie) organized by Polish independence movement few years prior to that war. Those wounded soldiers were not Polish soldiers, Poland did not exist as independent nation yet.  Not until exactly 11 of November 1918. But it doesn’t matter for her what nationality are these soldiers – they needed help, that was all that matter. Later she will become one of the leading Polish pediatricians, professor and v-ce Rector of Warsaw Medical Academy. That was many years later, though. After 1945.

Scene #2

It is thirty years after her experience as a nurse in Kiev. It is 1944. Different world war,  #2. August in  German occupied Warsaw.  Soviet armies are marching west through Poland, battling the German Nazi Empire of Evil. Polish Underground Home Army (AK) starts the tragic Warsaw Uprising, trying to liberate Warsaw from Germans before the Soviet Army enters the city.  Young doctor Zofia Lejmbach is the Chief of the Underground Army Sanitary Department for the entire Warsaw District. Organizes make-shift hospitals for wounded partisans of Warsaw.  The Polish Underground Home Army (AK) represents Polish Republic  Government In- exile in London. The Soviets don’t want them to liberate Warsaw in the name of that democratic government. They stop their advance and allowed the Germans to smash the Uprising. And Germans did. In atrocious and merciless way.  Doctor Zofia Lejmbach and her medical teams did what they could, in indescribable circumstances. In Wola district was a hospital full of wounded Polish fighters. Zofia Lejmbach was wounded herself but not seriously and turns all her attention to treating the boys of the Uprising. She got a news that Nazi units just massacred another hospital killing all medical staff and patients. Somehow was able to commandeer a large horse drawn carriage and filled it with her patients and escaped the inevitable death taking them through the ruins to her father estate outside of Warsaw, in Skorosie.  By the time they have settled in that estate – the Uprising was over. The Germans ordered the rest of the entire population of Warsaw to live their burning city and long columns of of Warsovians march toward small city of Pruszkow, where the occupiers told them to settle. They could take with them only what they could carry. Behind them was burning Warsaw. When the smoked cleared somewhat – almost nothing was left of the city. Germans burnt and detonated it street by street, house by house.

Scene #3

                Nakgba. Year is 1948. Nakba means in Arabic a catastrophe –  to be expelled, evicted with no right of return[i]. One of the most pivotal word in describing Palestinian people situation in Palestine. It precedes any other explanations, political and military context. It seats at the very centre, at the core of this tragedy. To be precise is started in 1920 in Haifa, when the British seized Palestinian Arabs houses and property and gave it to Jewish settlers brought by them. The Arabic Palestinians did not even receive any compensation. That process continued through the 1930. But 1948, with the creation of Israel it become massive and on unprecedented scale. It wasn’t just houses, private property – it meant territory.  Old Palestine as a huge territory that was home to many groups of people (majority were Palestinians but by 1948 the Jews formed the second largest group) ceased to exist. One of the most prominent symbol of Nakba is a key. Regular, ordinary old type of iron key to an old house. A key that countless of Palestinian families took with them in their long exodus. I remember meeting Palestinian refugees (the original old ones with their children and grandchildren, who were born outside of Palestine) living in Canada, who were showing me their old, rusted key to their lost house in Jerusalem.

Scene #4

                Warsaw. The year is 1942. For more than a year all Jews from Warsaw and smaller towns and villages near-by are moved by German authorities to big space in central Warsaw. The infamous Warsaw Ghetto. At its height the Ghetto housed closed to 0.5 million Warsaw’s  Jews. It was separated by walls and gates from the rest of Warsaw (so called ‘Aryan side’). The time comes for Germans to start in earnest their satanic ‘Final Solution’.  Who didn’t die of hunger or wasn’t shot by Hitler’s henchmen at the slightest opportunity – was going to be deported to Treblinka near Auschwitz. To gas chambers. Long lines of tired and sick people formed columns and march to train station under the watchful eye of the oppressors. Those, who were too weak to march or have fallen down while marching are dealt by German soldiers and Jewish Judenrat (Jewish local administration and police formation organized forcefully by German authorities) – by a blow to the head or single shot. The end of Jewish existence in Warsaw – existence spanning hundreds of years.

Scene #5

                Year is 1945. Soviet Union is in full control of huge territories of Eastern Poland (parts of today Lithuania, Belarus and Ukraine). The Yalta Conference of Roosevelt, Churchill and Stalin decided to change the borders on Central and Eastern Europe on a massive scale. None of the countries involved were consulted and none of the millions of people were asked their opinion. It was truly a march of nations. Since the end of Middle Ages Kingdom of Poland had its borders expanded through treaties, dynastical agreements and wars eastward. The new Polish Republic from 1918 to 1945 did not hold as massive eastern territories as did the Kingdom. But territories were Polish element was in majority or very close to it – were still part of Poland. The Vilnius District, western Belarus and Western Ukraine were considered as the centres of Polish science, art and culture (especially Lvov and Vilnius with its highly regarded universities). Now the old world collapsed. Millions of Poles were expatriated from lands and homes they lived in for generations.  The entire immediate and extended family on my father side pack what they could, left their houses and cemeteries where generations of their grandfathers were buried. I remember them all very well. They – as the old Palestinians from Jerusalem – never forget their cities: Vilnius, Lvov, Sluck, Luck …  Big part of my heart is in Vilnius, too.

Scenie #6

                Year is 2023. Now. Gaza in tiny scrap of land of new Palestine. Very narrow bridgehead strip squeezed between Meditearrean Sea and Israel . One of the most populated piece of land in the world. Separated by Israel from larger piece of land govern by Palestinian Authority in Ramallah in West Bank. That separation made it practically impossible by the Authority to exercise control of Gaza (internationally the Palestinian Authority is recognized as representative political and administrative body of all Palestinian territory: West Bank and Gaza) and allowed for much more aggressive movement of Hamas to take control of Gaza. Hamas political arm become radicalized and it’s armed forces are closer today to jihadist ideas than to original goals of Palestinians struggle for independence.

On the 7 of October Hams launched an attack on Israeli town near Gaza killing hundreds of people (the number of executed Israelis in in the vicinity was 1200 victims) and taking hundreds more  back to Gaza. The atrocity and extremely brutal way of conducting the operation stunned the world.  It’s incomprehensible to understand how such an operation was possible to succeed given the military prowess of Israelis armed forces and once that attacked commenced that it was allowed to continue for hour on end.  Basically speaking the government of Israel was totally missing in action and failed to protect its land and citizens. Once the attackers returned to Gaza, Israel Forces begun full military operation. For weeks Gaza was subject to non-stop bombardment of air forces, artillery and missiles. It was immediately clear that civilian casualties will be very high. Israel cut off all contact of Gaza with external world, cut off food, water, fuel and medicine supplies. People who were trying to leave in this tiny strip of land from north to south were subjected to air attacks. The civilian casualties were growing day by day.  First by hundreds, than by thousands.  Women and children. Old and sick. Non ending groups of people trying to escape bombardment  and death, with meagre belongings hauled first by cars (until fuel run out), on foot, with crying children, with elderly. In search of food, fresh water. On a journey to nowhere. No escape. Some tried to look for safety in hospitals. To no avail – the hospitals become target of constant attacks. Foreign doctors from UN, Red Cross and Doctors Without Borders become victims themselves, some were murdered by Israeli strikes. Hospitals started running out of basic medicine, finally the fuel run out. Some doctors described how they were being shot by Israeli snipers. Scenes like from Dante’s Inferno .  The world watches still in disbelieve. Thousands of children were being murdered and their bodies are being placed in shallow mass graves. As the world watches. Every possible law of war is broken. Crimes against civilians, hospitals and humanity are being committed daily. And the world watches. One of Netanyahu cabinet ministers publicly demanded that an atomic bomb be dropped on Gaza. I thought that the world went crazy, no stop. And that minister is still a minister in Israel’s government.  More or less the Palestinians in Gaza were dehumanized the way Jews were dehumanized by Hitler’s Germany eighty years ago.

Final reflection: how strangely and sad it is that depending on circumstances a yesterday’s victor becomes an oppressor and oppressor becomes a victim.

[i] United Nation document: https://www.un.org/unispal/about-the-nakba/#:~:text=The%20Nakba%2C%20which%20means%20%E2%80%9Ccatastrophe,the%201948%20Arab%2DIsraeli%20war.

The power of the ocean and the lure of a wintery sunset

The power of the ocean and the lure of a wintery sunset

Bogumil Pacak-Gamalski

For the past few days, I have been struggling with bad flu. You know the story, don’t you? A man and the flu do not mix well. Women over the centuries have learned that flu is but a nuisance yet the homework still needs to be done. Men on the other hand view it as a biblical plaque. They thought that it is the end of the world. I am somewhat a modern man and I do live alone – so the chores reluctantly were done. But venturing beyond home was for most of the time beyond my strength. Today was a first day much better. On the mend, so to speak. Cold but absolutely, stunningly beautiful. I knew the sunset is going to be spectacular and I ached to go and see my sea. Not only the Channel in front of my home, but the actual open ocean: to hear its song, to marvel at its might.

In 2020 I wrote poem to the Ocean. At the end of it, the ocean invites me and says:

I will offer you a lazurite scale armor,
a long shawl in dark green,
as my wedding gift.

Went to the very end of the road past Fisherman’s Cove, right in front off the aptly named Devil’s Island. There is nowhere to go from there but to marvel. Last time I went there was sometime in December last year with my Damian, who came from Poland to stay with me after John’s passing. I don’t remember much about that December. If not for this good soul, who came to look after me … well, I have no idea how I would have survived. But one cold, wintery day I took him there, to that spot. We watched the furry of the ocean that tossed huge rocks like pebbles on the road.

Today was the orgy of red, orange fires between the sea and the sky. Almost kitsch, almost vulgar. Almost – but Nature never cared much about our delicate bourgeois sensibilities.

Dni straszne nadchodzą. Dni zderzenia się z ciągle odrzucaną rzeczywistością odejścia, rozłąki. Niebytu. Ciebie. Mnie bez Ciebie. Czasu, który na zawsze rozdzielił moje życie na przed i po. Pojechałem tam, gdzie byłem w tych dniach niemożliwych do zrozumienia z Damianem, który przyjechał z Polski ze mną być. Młody człowiek, któremu ja miałem być opoką niewzruszoną, który nie mógł wiedzieć, co w chwilach takich robić należy. Ale był. A nikt nie wie. Ani młody, ani stary. Wiedzą tylko poeci i wariaci. Nikt wtedy też poetów nie czyta, a wariatów nie słucha. Tak nas uczono przez setki lat. Zagryź wargę i idź. Idź gdzie? Wszystkie drogi prowadzą wówczas do nikąd.

Więc pojechałem tą samą drogą, tym samym samochodem, jak tamtego dnia z moim chłopcem z Polski, w dokładnie to samo miejsce. Patrzeć na ocean. Słuchać oceanu. Przy brzegu Diabelskiej Wyspy. Ocean rozumie. Jest wszechpotężny. Wycisza wszystko. Jak w w moim wierszu napisanym wiele lat wcześniej, w 2020. Bardzo mi to dziś pomogło.

Ocean
Patrzę na ciebie, żywa wodo nasza
w wiecznym ruchu, nigdy nie uśpiona.
I tak czasem bywa, że ty, jak tafla
jesteś, jak wielka szyba okna Ziemi.
Jak śpiąca Afrodyta rozmarzona.

Ale ty nawet wówczas drżysz, wznosisz się,
twój oddech jest wilgotny, gdy tuli brzeg.
Gdy budzisz się w czas, muskularna, naga,
grzywacze w rydwanie gnasz przez zatoki,
cieśniny, zdobywasz fiordy, usta rzek.

Mierzysz się z czasem, chcesz go cofnąć, wrócić,
pokryć ciężkim, lepkim płaszczem doliny, góry,
które były pałacem pełnym krużganków,
obszernych komnat z tańcami, muzyką głębi,
odbijających słońce, gwiazdy, księżyc, chmury.

Zawsze gdy wchodzę w twe podwoje, zanurzam się
w tym życiodajnym płynie macierzyńskiego łona.
Otulasz mnie czule, mruczysz bezsłownie: wnijdź,
nie bój się, mam tyle przestrzeni wolnej, twojej.

Podaruję ci płaszcz z łuski niebieskiej,
utkam długi szal zielony,
jak welon weselny.

Miejsca i ludzie w akwarelach

Miejsca i ludzie w akwarelach

Bogumił Pacak-Gamalski

Kto czeka?

Gdy idę sobie ulicą i stukam
obcasem w głuche płyty chodnika,
to myślę, że nie czas jeszcze chyba
na zapomnienie, odjazd w gęsty las.

Gdzie wiolonczela łka,
piszczałka drewniana
piszczy, śpiewa łąka.

Są jeszcze książki nie przeczytane,
filharmonie z symfoniami nowymi.
Są jeszcze groby, które chce odnaleźć.
Gdzieś przyjaciel może ma mnie spotkać?

Może miasto i rzeka?
Vancouver, Warszawa,
Wilno i Lwów czeka?

Kiedyś, przed wielu laty, malowałem trochę. Portret przyjaciela, portret polskiego baletmistrza tańczącego ‘Harnasi’ Szymanowskiego, portret Julisza Osterwy grającego na wileńskiej Pohulance rolę Księcia, portret mojej wielkiej improbable Edith Piaf. Wszystko w oleju. A! i jedną martwą naturę, nawet dość udaną. I na tym się chyba skończyło. Wszystko w Polsce jeszcze. Tylko tą martwą naturę jedną jedyną już w Kanadzie. Bo chciałem namalować jakąś akwarelę. Tata robił piękne akwarelki. A ja nie potrafiłem. A akwarela to poezja malarstwa. Olej to wiecie – można przerabiać, poprawiać, wracać po miesiącu. Tak samo, jak w powieści i opowiadaniach – edycji może być bez końca. A wiersz przepracowany nadaje się do kosza. To samo akwarelka. Więc, gdy mi akwarelki nie wychodziły – to ogólnie pędzle poszły do kosza też i wszelkie malowanie zarzuciłem. Pewnie z zyskiem dla sztuki malarskiej.

Po latach dopiero bardzo wielu w sukurs przyszły mi techniki manipulacji fotograficznej. Do palety i tubek farb nie wróciłem ale zdjęcia ‘akwarelowe’ zrobić mi się udało. Jak te ostatnio –

Te moje oleje wiszą gdzieś na ścianach w Polsce, a ja tylko mam nie najlepsze ich zdjęcia.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

W pogoni za gasnącym słońcem i wschodącym księżycem. In search of hiding sun and waking up moon.

Bogumil Pacak-Gamalski

The last two days in Halifax – just before the incoming storm of a dying hurricane – were gorgeous. More like late September than the end of November. I had such plans for them! Two days of ‘Indian summer’ during my days off! Lucky me, I thought. But not so much. Having avoided probably close to three years any cold or flu – I got it now. With chills, and fever. Everybody knows that for a man a flu or cold is worse than any other plaque known to humanity. The bottomless pot of self-pity, LOL. But despite that, I gathered all the remnants of my heroism and packed my camera, and small bottle of Advil and went to a small but wonderful and little-known park between the end of Halifax and the beginning of Bedford – the Sea View Park, just above Africville. Enjoy the views.

Druga połowa listopada, tuż przed nadchodzącymi z Florydy resztkami tropikalnego huraganu, przyniosła nagle cudowne dwa dni ‘babiego lata’. Dni, które miałem wolne! Ba, fatum złośliwe powaliło mnie z nóg. Spotkała mnie straszna dla każdego szanującego się bohaterskiego mężczyzny biblijna plaga przeziębienia lub grypy. Mimo to, nadludzkim wysiłkiem podobnym do dzieł greckich herosów, popołudniem zebrałem w torbę kamerę, buteleczkę aspiryny, wsiadłem na mojego czarnego uskrzydlonego pegaza i popędziłem do mało znanego zakątku w pogonii za zachodzącym słońcem i w powitaniu nadchodzącego księżyca. W małym parku na granicy między Halifaksem a Bedford.

Bike ride #2. Trasa rowerowa nr 2

Bike ride #2. Trasa rowerowa nr 2

Bogumił Pacak-Gamalski

My previous biking took me across the salt marshes from Colle Harbour toward Lawrencetown. Today I continued it starting from West Lawrenscetown. It is called Atlantic View Trail. But it is also a part of a national bikeway through the entire country, starting on Vancouver Island in BC. Having drove from one coast to the other, now I can say that I also biked through both ends of the Trail: in Vancouver Island and Lower Mainland of BC and now in Nova Scotia.

That was a very strange night. I watched some TV, and couldn’t watch any more news, as the stories from Gaza were just so depressing. Watched some Netflix movie about some Argentinian young fashion megastar. It was tiring just by the speed of the movie-documentary, him being like high on something nonstop, all the time.  Somehow I started talking to You. Was sad and happy at the same time. Sad for obvious reasons, happy because we talked. Told you that life is like that now, like this movie on speed. I rush to do things, and have to be busy all the time. Just to avoid life. The reality. Sort of: not now, please. I’m busy. Will talk about it later. I have to finish this, that; have to run, have to drive somewhere.

Avoiding.  Not being irrational but not willing to deal with reality, either.

Went to bed about midnight saying that I had to get up about 5 am to drive to a bike trail in the middle of a forest near West Lawrencetown to catch with my camera the sunrise over the ocean. But the night was strangely hot, couldn’t fall asleep even with a wide-open window. Then a train started going back and forth near my building with a terrible noise of the train breaking and smashing of the train cars as they moved and stopped.  Went back to the living room, switched the TV back on, and watched some more of something. You were nowhere to be seen or heard and couldn’t continue our conversation. Made a decision to drive to that spot in the forest about 6 AM. Finally felt tired and sleepy. Before I knew I was asleep. And didn’t get up till 8 AM! Sunrise was gone an hour earlier. But did go for the bike ride anyway. Remembering the night I dressed warmly but very lightly. Took even a towel and an extra pair of underwear in case I decided to take a swim. Started biking at about 10 AM. And instantly knew that I wasn’t dressed as I should. It was freezing! And icy wind that went through my clothing. Swimming in the waves was out of the question when  I got to the beach. If I drove by car I probably would – and warm in the car after swimming. But getting on the bike and biking back easily 10-15 km to where I parked would probably turn me into an icicle, LOL.

Rozmawiałem z Tobą cały wieczór i potem pół nocy chyba. A miałem plany wycieczki rowerowej wzdłuż jezior i brzegu oceanu wczesnym rankiem by uchwycić wschodzące słońce nad Atlantykiem. Ze wschodu wyszły nici. Gdy w końcu dwu lub trzygodzinną drzemkę złapałem – obudziłem się już o ósmej rano. Dawno po wschodzie. Mimo to pojechałem w las, do tej trasy. Noc była nadzwyczajnie ciepłą, jak na tę porę roku. Ale dzień odwrotnie – więc ubrałem się bardzo nie odpowiednio, zbyt lekko. Mimo marznięcia – trasę rowerowa, tak jak zaplanowałem, tak przejechałem. Widoki piękne, surowe, zimowe już (choć bez śniegu) mają też swój specyficzny urok surowego piękna. Lato to barok natury, a zima to styl romański północnej Europy.

Czy ta wycieczka była moją ucieczką od rozmów z Tobą? Od zajęcia się rzeczywistością? Nie wiem, Kochanie. Wydaje mi się, że tym razem nie masz racji mówiąc, że życie trwa nadal i powinienem zacząć znowu starać się żyć. Wrócić do świata realnego. Może te życie, które prowadzę, te nasze rozmowy, moje poszukiwania Ciebie na plażach oceanu, jezior – to właśnie moja nowa realność, rzeczywistość? Nie jakaś dziwna ucieczka od niej, a przeciwnie – akceptacja jej. Widzisz, kiedy jestem wśród ludzi, rozmawiam z nimi, dyskutuję – Ty w tym tłumie , pośród nich znikasz, przestajesz być. Ale gdy wędruję po plażach, nawet po ulicach ale samotnie, gdy łażę po skałach – Ty jesteś obok. Przy mnie. A ja lubię mieć Cię przy sobie. Ty chyba też lubisz, gdy jestem obok.

Bike ride on salt marshes from Cole Harbour to Lawrencetown

Bike ride on salt marshes from Cole Harbour to Lawrencetown

Bogumił Pacak-Gamalski

Pojechałem do Ciebie, do nas – na nasz ostatni przystanek ostatniej wycieczki za miasto. Do słonych bagnisk Cole Harbour. Widzę Twoją twarz, Twój zmęczony uśmiech. Twój skrywany żal. Bo Ty już wiedziałeś lepiej niż ja, jak krótki czas przed nami. Wszystko bym dał, życie z radością, by jeszcze dotknąć Twojej twarzy, jeszcze palce we włosy Twoje włożyć, przytulić na moment. Ten moment byłby warty wszystko właśnie, każdy dzień kolejny i każdy rok samotności.

The words of love

are difficult

they escape description

of dictionaries

of synonyms

of thesauruses

Her language

are smells,

touches, syllables.

They are screams

of grief,

they are exclamations

of tears.

They avoid punctuation marks,

because they lack

a moment to stop,

to rest.

Love is a movement,

a hurried run.

She is aggressive,

demanding,

or submissive impatiently.

Even when she sleeps –

Her breathing is

expecting you.

That is why when I call you –

I scream or I cry.

And most often when I call you –

I am silent.

Tak i dzisiejsza, późnym popołudniem w dzień pochmurny, wycieczka rowerowa, zabrała mnie na trasę groblą przez te bagniska hen, aż do Lawrencetown. Miałem czas na nasze bezsłowne rozmowy. Na fotograficzny zapis tych urokliwych jakimś smutnym urokiem, miejsc. Rozlewiska słonej wody oceanu mają inną florę i faunę niż jeziora słodkowodne. Mają zdecydowanie inny zapach.

I went today to meet you at our last drive outside the city boundaries. I saw your face again, your sad smile. I recognized your attempt to cover from me your sorrow. Your sorrow because you knew already better than me the shortness of time remained for us. And I screamed in silence, I cried. Wanted to touch your face, feel your hair between my fingers, caress you…. Nothing, nothing ever can be truly joyful and fully happy in my life.  My future seems to be like a life wasted, effort unnecessary.

And today’s bike ride on the dyke, through the marshes to Lawrencetown was somehow close to my thoughts. The colours, smells, even the fauna and flora of salt marshes are very different from those of fresh water lakes. Everything is dimmed somehow, austere. So was the time of day – late afternoon, greyish, cool weather.

‘List solidarnościowy w sprawie mediów w Izraelu i Strefie Gazy’ i komentarz o Liście

Piotr Sadzik

Nota Redaktora blogu ‘Pogwarki”:  Drodzy Czytelnicy – dzielę się z Wami ważnym, zdaniem moim, wydarzeniem, jakim jest powstanie i podpisanie tego Listu-Apelu środowisk kultury, sztuki i nauki polskiej oraz Organizacji i Fundacji działających w Kraju. W zalewie krzyków, oskarżeń i prawie histerii związanej ze straszną sytuacją w Gazie. Przyznaję, że wielką satysfakcję (jeśli słowo takie w ogóle pasuje do tej tragedii palestyńskiej ale i wszak izraelskiej) sprawił mi tekst właśnie Piotra Sadzika z Uniwersytetu Warszawskiego. Młodego a jakże zdolnego literaturoznawcy, edytora i krytyka. Obserwuję jego talent od czasów, gdy jeszcze jako student  podjął się dzieła badania i przypomnienia spuścizny filozoficzno-literackiej Jacquesa Derridy – giganta filozofii drugiej połowy XX wieku. Sadzik swoje własne badania nad dziełem Derridy opublikował w fantastycznej pracy redagowanej wspólnie z profesor Agata Bielik-Robson: „Widma Derridy” oraz własnych tekstach krytyczno-literackich o maranach, maranizmie i frankistach polskich. Wszystkie te tematy związane są z historią (zwłaszcza z historią kulturotwórczą) Żydów lub twórców pochodzenia żydowskiego. Teraz napiszę coś, czego normalnie bym nie zrobił, bo w takich tekstach nie powinno to być istotne. Ale w tym tekście Sadzika ma to znaczenie bardzo ważne: Piotr Sadzik jest Polakiem żydowskiego pochodzenia. A od siebie dodam, że uważam go za przeuroczego mądrego chłopaka (wiem, że bon ton nakazuje użycia formy ‘młodego człowieka’ lub ‘młodego badacza’ – ale kilka dekad różnicy lat między nami daje mi pewien bilet ulgowy w pisaniu tego, co myślę, a nie co wypada). Symbolicznie pod tym Listem-Apelem sam podpisuje się w głębokim przekonaniu o wartości i znaczeniu tego Listu.

Podpisałem list solidarnościowy w sprawie mediów w Izraelu i Strefie Gazy.

Podpisałem, nawet jeśli pewnie nie podzielam w pełni perspektywy, z jakiej niektórzy sygnatariusze patrzą na konflikt izraelsko-palestyński. Bo list podpisać można z różnych powodów.

Podpisałem, bo życzę klęski faszystom z Hamasu, ale tego nie osiąga się, jak chciałaby armia izraelska, mordowaniem cywilów, wliczając w to rzeź dzieci, wśród których liczba ofiar w kilka tygodni już parokrotnie przerosła tę, jaką znamy z Ukrainy, gdzie wojna trwa ponad półtora roku.

Podpisałem, bo życzę klęski faszystom z izraelskiego rządu, ale tego nie można osiągnąć, jak chciałby Hamas, mordowaniem cywilów, porywaniem innych, obwożeniem po miastach nagich ciał przy wtórze okrzyków o Bogu, a wreszcie braniem za zakładnika i żywą tarczę swojej własnej ludności.

Poparcie dla działań Hamasu to przyzwolenie na zbrodnie, zbyt często bagatelizowane przez część zachodniej lewicy, która kolejny to już raz (po sprawie Ukrainy) całkowicie się kompromituje, tym razem, w dziecinadzie swojej antyamerykańskości, usprawiedliwiając przemoc opowieściami o „dekolonizacji” i przesłaniając rzeczywistość pojęciowymi kalkami, jak osiągająca wyżyny absurdu Butler, która uznała Hamas za część globalnego ruchu lewicowego (co?!), albo jak wszyscy, którzy w propalestyńskich hasłach znajdują dozwoloną formę wyrażania swojego antysemityzmu, którego fala przyjmuje obecnie też formy całkowicie otwarte, a jego skala tylko narasta. Jakkolwiek by nas nie przekonywano, kiedy mówi się nam, że w demonstracjach solidarnościowych z Palestyną chodzi tylko o upomnienie się o ofiary, to jednak trzeba brać odpowiedzialność za słowa, a rozbrzmiewające podczas tych demo hasło „From the river to the sea Palestine will be free” jest niczym innym niż wezwaniem do eksterminacji Żydów, której Hamas by się dopuścił, gdyby tylko dysponował odpowiednimi środkami.

Poparcie obecnej polityki Netanjahu to z kolei sankcjonowanie pogromów (Zachodni Brzeg) i zbrodni wojennych, które mogą przerodzić się w ludobójstwo (tak brzmi notabene stanowisko ONZ). Obecnymi działaniami rząd Izraela daje paliwo do nowych pokładów antyizraelskiej nienawiści, która może nie wygasnąć latami, a w tym sensie polityka ta jest całkowicie kontrskuteczna, napędza tylko nową spiralę przemocy, po którą sięgną spragnieni rewanżu bliscy obecnych ofiar. Zatwardziałość, z jaką jako Zachód obstajemy przy działaniach Netanjahu i z jaką dokładamy rękę do medialnej asymetrii na korzyść Izraela, jest autosabotażem, który wytrąca nam samym z ręki argumenty (jaką skuteczność może mieć gdzie indziej wołanie o prawa człowieka, jeśli tu je mamy w nosie?), a do tego wpycha cały świat arabski w ramiona Putina. W tym sensie wspieranie przez nas obecnych działań izraelskiego rządu to przejaw piramidalnej krótkowzroczności, „to gorzej niż zbrodnia, to błąd”.

Żadna z grup biorących udział w konflikcie nie jest monolitem. Tak samo jak nie ma znaku równości między pojęciami „Izrael” i „Żydzi” oraz między „rząd izraelski” i „Izraelczycy” (przecież kilka miesięcy temu Izrael stał na progu wojny domowej na linii społeczeństwo Vs Netanjahu), tak samo słowo „Hamas” nie jest tożsame ze zbiorem „Palestyna”.

Celem jest więc powstrzymanie tej rozkręconej przez faszystów z obydwu stron jatki. Jakkolwiek Izrael może pokonać Hamas militarnie, może wybić jego kierownictwo i zlikwidować samą organizację, nie zniknie stojąca za nią emocja, która za kilka lat obrodzi nowymi organizacjami mordującymi Żydów. Dlatego jedynym rozwiązaniem (jakkolwiek całkowicie niewyobrażalnym z obecnej perspektywy), jest ustanowienie porządku, w którym możliwa byłaby jakaś forma faktycznego współistnienia na tamtym terenie Żydów i Palestyńczyków, pod auspicjami wreszcie respektowanych umów międzynarodowych. „Faktycznego” to znaczy takiego, w którym Izrael nie prowadzi wobec Palestyńczyków polityki apartheidu, nie zasiedla swoimi kolonistami ziem palestyńskich i nie wykorzystuje swojej przewagi ekonomiczno-militarno-technologicznej, Palestyna z kolei rozbraja Hamas, wyrzeka się agendy politycznej kwestionującej istnienie państwa Izrael i zrywa kontakty z różnymi antyizraelskimi, a tak naprawdę antysemickimi donatorami.

Oczywiście, domaga się to też od obydwu stron ustąpienia z części własnych roszczeń, Oczywiście, pamiętam, jaki los spotkał tych, którzy do podobnych porozumień doprowadzili. Dlatego koniecznym warunkiem ew. umów pokojowych jest nie tylko wyznaczenie wreszcie respektowanych granic między dwoma państwami, ale też dojrzałość, która pozwoliłaby spacyfikować ultrasów z własnego obozu.

I nawet jeśli czasem wydaje mi się, że moje stanowisko („mesjański liberalizm” – creditsy za stworzenie terminu wędrują oczywiście do Adama Lipszyca!) podziela piątka znajomych, to czasem myślę też sobie, że jest nas może więcej, może nawet tyle, ile chciał Derrida.

Otóż Derrida, Żyd ze skolonizowanej przez Francuzów Algierii, który uchodził w oczach wielu za „złego Żyda”, po wykładach na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie zwykł odwiedzać przyjaciół w palestyńskim Ramallah. W wykładzie wygłoszonym kilka miesięcy przed śmiercią (2004 r.) mówił o tym, jaka mu się marzy Europa:

„Europa, w której można krytykować politykę Izraela, […] nie będąc przy tym oskarżonym o antysemityzm czy judeofobię.Europa, w której można wspierać uzasadnione aspiracje narodu palestyńskiego do uzyskania przez niego swoich praw, ziemi i państwa, nie aprobując samobójczych ataków [palestyńskich terrorystów – przyp. P.S.] i antysemickiej propagandy, która często – zbyt często – dąży w świecie arabskim ku okazaniu na nowo uznania dla potwornych „Protokołów mędrców Syjonu”.Europa, w której, bez antyamerykanizmu, bez antyizraelizmu, bez antypalestyńskiej islamofobii, można sprzymierzać się z tymi, którzy, czy byliby to Amerykanie, Izraelczycy czy Palestyńczycy, krytykują w sposób odważny, a czasem nawet bardziej czujny niż my sami – rządy czy siły dominujące w ich własnych krajach. […]

Oto moje marzenie. […] Miliardy ludzi współdzielą ze mną to marzenie. Powoli, wśród mozołu i bólów porodowych, wydobywają je oni na światło dnia, pięknego dnia”.

APEL

Pragniemy wyrazić naszą solidarność z dziennikarzami i dziennikarkami pracującymi w Izraelu, Strefie Gazy i w innych palestyńskich terytoriach okupowanych.

To szczególnie ważne w obliczu tego, jak 20 października 2023 r. Minister komunikacji Izraela Szlomo Karhi ogłosił projekt rozporządzenia umożliwiającego zamknięcie kanałów informacyjnych, jeśli te uznane być mogą za „szkodzące bezpieczeństwu narodowemu”. Przepisy te zostały zatwierdzone 1 listopada. Wydają się być wymierzone w działalność kanału al-Dżazira, jednak Międzynarodowa Federacja Dziennikarzy obawia się, że prawo to może posłużyć władzom izraelskim do zamykania innych mediów działających w Izraelu oraz na okupowanych terytoriach palestyńskich.

Rozporządzenie to jest jawnym ograniczeniem wolności prasy oraz wolności słowa, a można je interpretować także jako formę zastraszania, co z kolei łamie artykuł 19. Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, który stanowi, że

„Każda jednostka ma prawo do wolności poglądów i wypowiedzi; prawo to obejmuje nieskrępowaną wolność posiadania poglądów oraz poszukiwania, otrzymywania i przekazywania informacji oraz idei, wszelkimi środkami i bez względu na granice”.

Kilka dni po przedstawieniu projektu wspomnianego rozporządzenia, 25 października 2023 r., izraelskie siły zbrojne zbombardowały dom szefa biura al-Dżaziry w Gazie, Waila Dahduha. W ataku zginęła jego żona, córka, syn i wnuk. Pragniemy wyrazić nasze najszczersze kondolencje.

Stajemy solidarnie z uprowadzonym przez Hamas izraelskim dziennikarzem Odedem Lifszicem, zasłużonym opozycjonistą, który przez dziesięciolecia działał na rzecz pokoju i uznania praw Palestyńczyków. Apelujemy o jego niezwłoczne uwolnienie w związku z publicznym oświadczeniem rzecznika Brygad Izz ad-Din al-Kassam o gotowości do jego bezwarunkowego oswobodzenia.

W obliczu ataków na dziennikarzy Międzynarodowa Federacja Dziennikarzy (IFJ), Międzynarodowa Konfederacja Związków Zawodowych oraz UNI Global Union wystosowały list do UNESCO z prośbą o dołożenie wszelkich starań mających na celu ochronę dziennikarzy i cywilów. W swoim apelu piszą o tym, że:

„Żadni zagraniczni dziennikarze aktualnie nie relacjonują z terytorium Strefy Gazy, ani nie mają możliwości wjazdu na jej teren, aby relacjonować bieżące wydarzenia. Tylko dziennikarze palestyńscy mogą informować o tym, co się dzieje. Dlatego też ważne jest, aby Organizacja Narodów Zjednoczonych, a w szczególności UNESCO, chroniła tych dziennikarzy i ich prawa oraz utrzymała ich dostęp do Internetu i innych środków komunikacji, aby mogli informować lokalną ludność palestyńską i świat o wojnie w Strefie Gazy”.

Apelujemy o ochronę wszystkich dziennikarzy i dziennikarek oraz pamięć o trzydziestu sześciu zabitych między 7 października a 3 listopada 2023 r.:

Czterech izraelskich dziennikarzach i dziennikarkach: Roim Idanie, Janiwie Zoharze, Ajelet Arnin oraz Szai Regew.

Trzydziestu jeden palestyńskich dziennikarzach i dziennikarkach: Ibrahimie Mohammadzie Lafim, Mohammadzie Dżargunie, Mohammadzie al-Salhimie, Assadzie Szamlachim, Hiszamie al-Nawadżim, Mohammadzie Sobhu, Sajidzie al-Tawilu, Mohamedzie Fajezie Abu Matarze, Ahmedzie Szehabi, Husamie Mubaraku, Salamie Memie, Jusufie Maherze Dawasie, Abdulhadim Habibim, Issamie Bharze, Mohammadzie Baluszim, Samehu al-Nadimie, Chalilu Abu Atarze, Mohammedzie Alimie, Roszdzie Sarradżu, Mohammadzie Imadzie Labadzie, Dua Szaraf, Sajidzie Al-Halabi, Ahmedzie Abu Mhadim, Salimie Mchaimerze, Jasirze Abu Namusie, Nazmim al-Nadim, Madżedzie Kaszko, Imadzie al-Wahidim, Ijada Matara Madżda, Fadla Arandasa, Mohammeda Abu Hataba.

Oraz libańskim dziennikarzu Issamie Abdallahu.

Pragniemy zauważyć, że w polskich mediach nie pojawiły się do tej pory żadne głosy dziennikarzy obecnych na okupowanych terytoriach palestyńskich — w Gazie oraz na Zachodnim Brzegu — codziennie ryzykujących swoje życie, by relacjonować na bieżąco wydarzenia, których są świadkami i świadkiniami.

W związku z apelem Organizacji Narodów Zjednoczonych z dnia 19 października 2023 r. wzywającym do zapobieżenia możliwemu ludobójstwu w Gazie wzywamy wszystkich, których może to dotyczyć, do przestrzegania zasad etyki dziennikarskiej, w tym obowiązku:

1. Niepowielania niezweryfikowanych informacji, wprowadzenia praktyki sprostowania tych uprzednio powielonych fałszywych lub dementowanych.

2. Weryfikacji oraz umieszczania źródeł wszelkich informacji.

3. Wyraźnego odróżnienia informacji opartych na faktach od komentarzy i krytyki własnej.

4. Dołożenia wszelkich starań, by wiernie odtworzyć wypowiedzi danych osób publicznych i niepublicznych.

5. Rozpowszechniania informacji lub opinii, w taki sposób, by nie przyczyniać się do szerzenia mowy nienawiści, uprzedzeń, stereotypizacji, a także dołożenia wszelkich starań, aby przeciwdziałać szerzeniu się dyskryminacji ze względu na takie czynniki, jak pochodzenie geograficzne, społeczne lub etniczne, rasa, religia i inne.

W przeciągu ostatnich kilku tygodni w publikowanych w języku polskim materiałach pojawiło się wiele nieprawdziwych, bądź niepotwierdzonych informacji, które w oczywisty sposób przyczyniają się do szerzenia się mowy nienawiści oraz demonizacji i stereotypizacji Palestyńczyków. Wydarzenia niejednokrotnie przedstawiane są w sposób jednostronny i ignorujący jawne naruszenia prawa międzynarodowego przez Izrael. W związku z powyższym pragniemy przywołać fragment wspomnianego wcześniej oświadczenia ekspertów Organizacji Narodów Zjednoczonych: 

„Izrael prowadzi kampanię, której skutkiem są zbrodnie przeciwko ludzkości w Gazie. Biorąc pod uwagę oświadczenia izraelskich przywódców politycznych i ich sojuszników, którym towarzyszyły działania wojskowe  w Gazie oraz eskalacja aresztowań i zabójstw na Zachodnim Brzegu, istnieje również ryzyko ludobójstwa na narodzie palestyńskim”.

Wierzymy, że wspólnymi siłami możemy przyczynić się do tworzenia rzetelnych i obiektywnych informacji, które będą służyć społeczeństwu. 

Poniżej podpisane osoby/organizacje wyrażają swoje poparcie dla tego listu otwartego.

Sygnatariusze i sygnatariuszki

Anna Alboth, dziennikarka i aktywistka; Adam Andrzejewski, filozof; Bartosz Bartosik, dziennikarz; Wiktoria Beczek, dziennikarka; Karolina Bednarz, wydawczyni; Marek Beylin, publicysta; Dominika Blachnicka-Ciacek, socjolożka, Wydział socjologii UW; Monika Bobako, filozofka, UAM; Artur Boruc, były członek reprezentacji Polski w piłce nożnej; Sara Boruc, blogerka modowa i osobowość telewizyjna; Milena Bryła, dziennikarka; Piotr Bystrianin, prezes zarządu Fundacji Ocalenie; Marta Byczkowska-Nowak, dziennikarka Wprost’; Max Cegielski, dziennikarz; Agata Chmielecka, wydawczyni; Anna Chmielecka, członkini zarządu Fundacji Ocalenie; Kalina Czwarnóg, członkini zarządu Fundacji Ocalenie; Maja Chitro, dziennikarka;Sylwia Chutnik, pisarka; Anna Cieplak, pisarka, animatorka kultury; Katarzyna Czarnota, socjolożka, badaczka w Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka; Beata Czuma-Hyk, wirtualnemedia.pl; Julia Dauksza, dziennikarka; Anna Dąbrowska-Zembik, dziennikarka; Artur Domosławski, pisarz i dziennikarz; Olga Drenda, pisarka, dziennikarka; Jędrzej Dudkiewicz, dziennikarz freelancer; Marek Dziekan, nauczyciel akademicki, Uniwersytet Łódzki; Anna Dąbrowska, Stowarzyszenie Homo Faber; Wojciech Faruga, reżyser i Dyrektor Teatru Polskiego w Bydgoszczy; Filip Fierek, wydawca; Miłka Fijałkowska, dziennikarka; Bartosz Frąckowiak, Fundacja Biennale Warszawa; Magdalena Fusiek, dziennikarka; Olga Gitkiewicz, pisarka, reporterka; Daria Głowacka, animatorka kultury; Karol Grygoruk, fotograf; Agata Grzybowska, dokumentalistka; Ewa Górska, akademiczka; Olga Hund, pisarka, tłumaczka; Karolina Hytrek-Prosiecka, dziennikarka; Cecylia Jakubczak, działaczka społeczna; Oliwier Janiak, dziennikarz;Mateusz Janicki, aktor; Damian Jankowski, dziennikarz; Marek Jedliński, redaktor; Hanna Jewsiewicka, dziennikarka; Agnieszka Jucewicz, dziennikarka; Gosia Juszczak, reżyserka; Ewelina Kaczmarczyk, Katarzyna Makarowicz, Weronika Szczurko (Salam Lab); Julia Kamińska, aktorka i piosenkarka; Magdalena Kicińska, dziennikarka; Lena Khalid, reportażystka; Tatiana Kolesnychenko, reporterka; Szczepan Kopyt, poeta; Karolina Korwin-Piotrowska, dziennikarka; Justyna Kosela, dziennikarka; Agnieszka Kosowicz, prezeska Polskiego Forum Migracyjnego; Mela Koteluk, piosenkarka; Sylwia Kuca, adwokat; Kamila Kunda, terapeutka; Roman Kurkiewicz, dziennikarz; Rut Kurkiewicz, reżyserka, dziennikarka; Danuta Kuroń, prezeska zarządu Fundacji Edukacyjnej Jacka Kuronia; Dominika Lasota, aktywistka, Inicjatywa Wschód; Katarzyna Lazzeri, dziennikarka; Andrzej Leder, filozof; Justyna Kowalska-Leder, kulturoznawczyni; Aleksandra Lipczak, pisarka, dziennikarka; Hanna Lis, dziennikarka; Hanna Machińska, nauczycielka akademicka UW, członkini rady Fundacji Helsińskiej i Fundacji Batorego; Rafał Madajczak, redaktor naczelny Gazeta.pl; Maciej Mahler, współzałożyciel stowarzyszenia “Stacja Muranów”; Galopujący Major, bloger, felietonista; Katarzyna Malarowska, reporterka; Małgorzata Jamrozy Margaret, piosenkarka; Patryk Michalski, dziennikarz; Tadeusz Michrowski, dziennikarz; Dalia Mikulska, reporterka; Anna Mikulska, dziennikarka; Paweł Mościcki, pisarz, eseista; Joanna Musiatewicz, nauczycielka akademicka UW; Bartosz Nalazek, operator filmowy; Dorota Nowak, redaktorka, wydawczyni; Karolina Ochab, dyrektor naczelna Nowego Teatru; Janina Ochojska, posłanka do Parlamentu Europejskiego; Maja Ostaszewska, aktorka; Joanna Ostrowska, historyczka; Katarzyna Pachniak, nauczycielka akademicka UW; Antoni Pawlicki, aktor; Marcin Perchuć, aktor i były dziekan AT; Ada Piekarska, kuratorka sztuki; Natalia Pitala, ekolog; Aleksandra Popławska, aktorka; Aneta Prymaka, reporterka; Kaja Puto, dziennikarka; Mikołaj Ratajczak, filozof; Karolina Rogaska, dziennikarka; Bartosz Rumieńczyk, dziennikarz; Aleksandra Rutkowska, dziennikarka; Magdalena Różczka, aktorka; Bartek Sabela, reporter; Piotr Sadzik, wykładowca UW; Janusz Schwertner, dziennikarz; Beata Siemaszko, aktywistka; Sławomir Sierakowski, Krytyka Polityczna, Onet.pl; Jakub Skrzywanek, reżyser, Dyrektor Artystyczny Teatru Współczesnego w Szczecinie; Anita Sokołowska, aktorka; Filip Springer, pisarz; Olga Stanisławska, pisarka, reportażystka;  Franek Sterczewski, poseł na sejm RP; Krzysztof Story, dziennikarz; Bogna Świątkowska, NN6T; Witold Szabłowski, pisarz; Patryk Strzałkowski, dziennikarz Gazeta.pl; Krzysztof Szczepaniak, aktor; Małgorzata Szczurek, wydawczyni, Wydawnictwo Karakter; Mariusz Szczygieł, reporter; Małgorzata Szczęśniak, scenografka i kostiumolog w Operze; Krzysztof Tubilewicz, dziennikarz; Mateusz Trusewicz, natemat.pl; Anna Trusewicz, Gazeta.pl; Grzegorz Uzdański, pisarz; Adam Wajrak, dziennikarz; Marianna Wartecka, członkini zarządu Fundacji Ocalenie; Krzysztof Warlikowski, reżyser teatralny i operowy, dyrektor artystyczny Nowego Teatru; Jacek Wiaderny, redaktor, Mały Format; Miłosz Wiatrowski-Bujacz, dziennikarz; Przemysław Wielgosz, redaktor, Le Monde diplomatique – edycja polska; Karol Wilczyński, wykładowca UJ; Ilona Witkowska, poetka; Paweł Wodziński, reżyser, kurator; Martyna Wojciechowska, dziennikarka i pisarka; Aleksandra Wojtaszek, pisarka, dziennikarka, tłumaczka; Xawier Woliński, wolnelewo.pl; Ewa Wójciak, Teatr Ósmego Dnia; Weronika Wysocka, artystka; Natalia Żaba, dziennikarka; Konrad Żurawowicz, aktywista; Beata Żak, medyczka; Agnieszka Żądło, dziennikarka, dokumentalistka; Marcin Żyła, dziennikarz; Katarzyna Maniak, antropolożka kultury UJ; Justyna Marcinkowska, antropolożka kultury UAM;

Media i organizacje

Fundacja Instytut Reportażu; Fundacja Ocalenie; Fundacja Polska Gościnność; Fundacja Strefa WolnoSłowa; Fundacja w Stronę Dialogu; Fundacja Ari Ari; Inicjatywa Wschód; Mały Format;  NOMADA – Stowarzyszenie na Rzecz Integracji Społeczeństwa Wielokulturowego; Stowarzyszenie Homo Faber; Stowarzyszenie Laboratorium Działań dla Pokoju (Salam Lab); Wydawnictwo ArtRage; Wydawnictwo Drzazgi; Wydawnictwo Tajfuny;